Uluslararası bir toplantı için İstanbul’a gelen İtalya eski Dışişleri Bakanı Franco Frattini, Libya’daki son gelişmeleri TRT Türk’e değerlendirdi
TRT Türk editörlerinden Ayşe Süberker’in sorularını yanıtlayan Frattini, ülkedeki şiddet olaylarının devamının kabul edilemeyeceğini söyledi
İtalyan Bakan NATO’nun karar alması durumunda ülkeye askeri bir müdahalenin mümkün olabileceğinin sinyallerini verdi, ülkesinin artık Kaddafi’yi muhatap almasının çok zor olduğunu açıkladı.
“Libya’daki Olaylar Bizi Derinden Sarstı”
A. Süberker: “Libya’daki son gelişmelerle başlayacak olursak. Dün itibariyle Kaddafi’ye bağlı birlikler isyancılara karşı operasyonlar başlattılar ve bir çok insanın da öldüğü gelen haberler arasında… Libya’daki son gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?”
F. Frattini: “Son gelişmeler ışığında insanların öldürüldüğünü görmek rejimin protestocuları şiddetle bastırmaya çalışması bizi derinden sarstı. Burada şiddetin her türlüsünü en sert şekilde kınadığımızı söylemeliyim. Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği tarafından alınan yaptırım kararlarının en kati biçimde uygulanmasından yanayız. Fakat biz aynı zamanda ülkede süren insani krizle mücadele etmeye çalışıyoruz. Biz İtalya olarak şiddetten kaçan insanlara ülkelerine geri göndermek için çok çalışıyoruz. İnsanları İtalyan askeri uçaklarıyla Tunus, Mısır ve Mali üzerinden Libya’dan tahliye çalışmalarımız devam ediyor. Aynı zamanda Bingazi Limanı’na gıda, yiyecek ve içecek taşıyan bir askeri gemi gönderdik. Tabi bunların yanında elektrik elde etmek için bir takım teknik ekipmanlar da gönderdik çünkü Bingazi’de elektrik yok.”
“İtalya NATO’ya Kendi Askeri Üslerini Kullandırabilir”
A. Süberker: “Hem AB hem de BM’nin aldığı yaptırım kararlarına rağmen şiddet devam ediyor. Burada uluslararası toplum Kaddafi’ye bağlı güçlerin insanları öldürmesinin Ününe hala geçebilmiş değil. Siz daha önce de Libya’da olanlar konusunda sert açıklamalar yapmıştınız ama insanlar orada şuan bile öldürülmeye devam ediyor…”
F. Frattini: “Bu aralar çok derinlemesine tartışılan bir konu olan uçuşa yasak bölge uygulaması. Bununla amaç rejime bağlı uçakların bombardımanını engellemek ama siz de çok iyi biliyorsunuz ki bunun için hem NATO’dan hem de AB üye ülkelerinin istediği gibi BM Güvenlik Konseyi’nden onay alınması gerekiyor. Ve ayrıca Arap Birliği de bir açıklama yaptı ve batılı ülkelerden savaş uçaklarını Arap dünyası üzerinde uçurmamaları konusunda uyarıda bulundu. O yüzden tüm bu uyarı ve tavsiyeleri ciddi biçimde değerlendirmek gerekiyor. Eğer bir karar alınırsa, İtalya daha Önce de NATO’ya kendi askeri üslerini kullandırabileceğini söylemişti.”
“Ya Askeri Yol ya da Daha Güçlü Bir Diplomatik Girişim”
A. Süberker: “Ama böyle bir kararın alınması ve yürürlüğe sokulması biraz zaman alacak gibi ve bu arada Libya’da da şiddet devam ediyor. Siz Libya ile yakın ilişkilere sahip bir ülkesiniz. Tüm bunların yanında AB ve uluslararası toplumun da önemli bir aktörüsünüz başka girişimlerde bulunmayı düğünmüyor musunuz?”
F. Frattini: “Samimi olmak gerekirse artık kendi insanlarını öldüren bir rejimin bağıyla diyalogda kalmamızın mümkün olmadığını açıklamıştık. Bu durumda ya askeri bir yol deneyeceğiz ya da şimdiye kadar hiç sonuç vermemiş diplomatik girişimleri güçlendirmeye çalışacağız.”
“BM Dışındaki Girişimlere Destek Vermeyiz”
A. Süberker: “Siz daha önceden Libya’dan sağlıklı bilgi alamadığınızı söylemiştiniz, bu yüzden diplomasiyi denediniz ondan da sonuç çıkmadı ve şiddet devam ediyor. Peki bu durumda siz ve uluslararası toplum askeri bir müdahale düşünüyor mu?”
F. Frattini: “Bir acil durum planı iyi bir girişim olabilir tabii bunun için BM’nin bir karar alması daha önemli. Birleşmiş Milletler haricinde tek, iki ya da çok taraflı girişimlere destek vermemiz pek olası değil. Bu duruş acil insani yardım için de geçerli, BM kararı olmadan böyle de bir adım atamayız.” “Henüz Mutabakat Yok”
A. Süberker: “Peki durumun acil olması için daha ne bekliyorsunuz? Durum yeteri kadar acil değil mi?”
F. Frattini: “Evet öyle. Ama bunun için mutabakata ihtiyacımız var. BM gibi bir forum oluşturulması ve burada bir karar alınması gerekiyor. Henüz bu konuda bir mutabakat yok.”
İtalya-Libya Arasındaki Askıya Alınan Anlaşma…
A. Süberker: “İtalya petrolünün yüzde 25’ini gazın da yüzde 12’sini Libya’dan alıyordu. Şimdi siz bu anlaşmayı askıya aldınız işe yaramaya başladı mı?”
F. Frattini: “Evet başladı. Bütün petrol ve gaz ihtiyacımızı başka ülkelere yönelttik. İhtiyaçlarımızı Cezayir, Rusya ve Körfez ülkelerinden karşılıyoruz.”
“Avrupa Başka Türlü Yaptırımlar Uygulamak İsterse Uyarız”
A. Süberker: “Peki Libya’nın İtalya’daki yatırımları konusunda neler düşünüyorsunuz, en büyük bankalarınızdan Unicredit, futbol takımı Juventus ve Önemli bir mühendislik firmasında hisseleri var, bunlar tehlikede mi?”
F. Frattini: “Avrupa içinde hali hazırda bu konularda görüğmeler devam ediyor. Biz bütün yaptırımları uygulamaya devam edeceğiz, biliyorsunuz yaptırımlar entiteler üzerinde değil, bireyler üzerinde uygulanıyor. Ama eğer Avrupa başka türlü yaptırımlar uygulamak isterse buna da uyarız.”
Libya’yla Yapılan Anlaşmanın Akıbeti…
A. Süberker: “Peki 2008 yılında Libya ile imzaladığınız o tartışılan anlaşmanın akıbeti nedir şimdi?”
F. Frattini: “Anlaşma iki devlet arasında imzalanmığtı ama artık güvenilir bir muhatabımız kalmadığı için o anlaşma da tek taraflı olarak askıya alındı. Biz de onlar da anlaşmayı uygulamıyor.”
El-Kaide Şüphesi
A. Süberker: “Kaddafi televizyondan yaptığı açıklamalarda isyanın ardında El-Kaide’nin olduğunu iddia etmişti. Siz de daha önceleri El-Kaide’nin ülkenin doğusunda bir İslam emirliği ilan ettiğini söylemiştiniz. Bu doğru mu?”
F. Frattini: “Biz Libya’nın doğusunda İslami emirlik ilan ettiklerini söyleyen insanlar gördük. Bundan uzun zaman Önce de Bingazi’de bazı radikal İslamcı Örgütlenmelerin yaşandığını görmüştük. Ama ben açıkçası bu devrimin ardında El-Kaide’nin olduğuna inanmıyorum.”
“Özgürlüklerine Kavuşmaları için Yardım Etmeliyiz”
A. Süberker: “Peki bir çok Kuzey Afrika ülkesinde gördüğümüz başkaldırılar ki bunlara Tunus, Mısır, Libya ve bir kaç Ortadoğu ülkesini de ekleyebiliriz. Sizce AB ve sizin ülkeniz bundan sonra bu ülkelere karşı politikalarını yenileyecek mi?”
F. Frattini: “Yapmalıyız. Onlara özgürlüklerine kavuşmaları için yardım etmeliyiz. Masaya önceden hazırlanmış yemekler koymak yerine ya da onlara ne yapıp ne yapmamaları gerektiğini söylemekten çok yardımcı olmamız gerek. Öncelikle onların özgürlük ve demokrasi yolundaki kendi ulusal özelliklerine saygı duymamız gerekiyor. Kendi demokrasi modellerimizi onlara empoze etmemiz ya da ithal etmememiz gerek ama yardım edebiliriz. Bence Akdeniz için içinde istikrar da barındıran ortaklığı da öngören siyasi bir oluşum kurulması gerekiyor, eğer onlara saygı duymazsak bu yola çekemeyız.”
“O Gençlerden Korkmamamız Gerekiyormuş”
A. Süberker: “Fakat Avrupa ülkeleri yıllarca bu ülkelerdeki diktatöryel rejimlere göz yumdular. Artık bundan sonra bu politikalarınızdan bir U dönüşü yapacak mısınız?
F. Frattini: “Son gelişmeler ışığında geçmişte yaptığımız hatalardan ders çıkarmamız gerekiyor. Mesela gençlerin serbest dolaşımı için daha önce birçok engel vardı. Ben çok uzun zamandır öğrencilerin kültürlerini tanıyabilmeleri için Erasmus Projesi’ni savunuyordum ama sonuç alamadık. Çünkü o zamanlar bizler de o gençlerden korktuk ki hiç korkmamamız gerekiyormuş.”
İtalya’nın Kaddafi’yle Teması..?
A. Süberker: “Ne dersiniz Kaddafi yakında görevini bırakacak mı, yoksa tekrar onunla temasa geçecek misiniz?”
F. Frattini: “Bence ne şimdi ne de gelecekte o kişiyle olası bir muhatap olarak temasa geçmeyi düşünmeyeceğiz. Ama ona ne olacağını ya da ne yapacağı konusunda bir şey söyleyemem.”
Libya’daki Yatırımlar
A. Süberker: “İtalya, Libya’daki yatırımları konusunda endişeli mi?”
F. Frattini: “Hayır değilim. çünkü, Libya’nın geleceği var, yeni bir Libya olacak. İtalya Libyalıları seviyor. Gerçek bu…
A. Süberker: “Sizce Libyalılar sizi seviyor mu?”
F. Frattini: “Evet seviyor.”
A. Süberker: “Peki önümüzdeki 5 yıl için öngördüğümüz 20 milyar dolarlık yatırım ne olacak?”
F. Frattini: “Söylediğim gibi sadece şimdilik askıda. Yeni bir Libya yeni bir muhatap ortaya çıkınca kaldığı yerden devam edecek.”
Libya’nın Yeni Lideri
A. Süberker: “Son olarak şunu da sormak istiyorum. Sizce Libya kendi liderini seçebilecek mi?”
F. Frattini: “Biz Libyalılara yardım ediyor olacağız. Libya’nın gelecekteki liderine Libyalılar karar verecek. Libya, diğer ülkelerdeki liderlere ne AB ne de Brüksel karar verecek. Kendi liderlerini seçmek o halkların en meğru hakkıdır ve bunu desteklemeliyiz.”